ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΒΟΤΑΝΑ
ΤΗΣ ΚΕΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
(ολα τα στοιχεια ειναι δανεισμενα απο το καταπληκτικο blog του νομου μας Flora Kristonia)
Τσάι του Βουνού. Sideritits scardica Griseb.
Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για το τσάι του Ολύμπου που παρασκευάζεται από το συγκεκριμένο είδος. Οι ευεργετικές του ιδιότητες σε κρυολογήματα και ασθένειες του ανώτερου αναπνευστικού το έκαναν ευρύτερα γνωστό σε όλο τον Κόσμο. Το σημαντικότερο δεδομένο στο κεφάλαιο Τσάι του βουνού όμως δεν είναι η θεραπευτικές του ιδιότητες αλλά ο κίνδυνος εξαφάνισης που διατρέχει το φυτό. Δυστυχώς η απληστία μαζί με την βλακεία κάποιον οδήγησε το φυτό στο κόκκινο. Αυτό που συλλέγουμε είναι τα άνθη , ποιος ο λόγος να ξεριζωθεί όλο το φυτό. Δώσε στον εαυτό σου την απόλαυση να ξανά 'ρθεις και τον επόμενο χρόνο στον παράδεισο αυτό. Τα μέρη που αναπτύσσεται το φυτό στο Κιλκίς είναι λίγα και ακόμη λιγότερα τα φυτά . Καλό είναι να βάζουμε την λογική να δουλεύει μερικές φορές.
Μέντα η Υδροχαρής . Mentha aquatica L.
Κατά την άποψή μου η πιο όμορφη μέντα του Κιλκίς. Θα την συναντήσουμε σε υγρούς τόπους του Νομού και θα μας οδηγήσει σε αυτήν η έντονη μυρωδιά των φύλλων του φυτού. Στην άνθηση αναπτύσσονται σχεδόν σφαιρικά κεφάλια με χρώμα που παίζει με αποχρώσεις του ερυθρού και του ιώδους. Τα φύλλα είναι ωοειδή και αναδύουν έντονη χαρακτηριστική μυρωδιά όταν τα τρίβουμε αλλά και χωρίς να τα ακουμπήσουμε. Θα την δούμε ανθισμένη από τον Ιούλιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο. Φαρμακευτικά έχει βρεθεί πως έχει αντιδιαρροικές ιδιότητες αλλά κυρίως δρα κατά των μυικών συσπάσεων (κράμπες).
Ρίγανη η Άγρια. Origanum vulgare L.
Η άγρια ρίγανη του Κιλκίς. Οι γέροντες στην περιοχή μας την αποκαλούν "Ποντιακό τσάι". Είναι ένα πολυετές φυτό με όρθιους βλαστούς και άνθη με μικρή ροζ στεφάνη. Το φυτό παίζει μεταξύ του πράσινου των φύλλων και του ροζ της ταξιανθίας. Πολύ μεγάλοι πληθυσμοί στο Πάικο ενώ αρκετά σημαντική είναι η παρουσία του φυτού και στην περιοχή του Μαυροβουνίου. Το χαρακτηριστικό του φυτού είναι πώς όταν αποξηραίνεται χάνει την έντονη μυρωδιά χαρακτηριστικό της ρίγανης. Όταν όμως βυθίσουμε τα ξεραμένα φύλλα σε ζεστό νερό το άρωμα που αναδύεται είναι μοναδικό. Εκτός από τις ιδιότητες του εγχύματος κατά του βήχα και του κοκκύτη η σημαντικότερη ιδιότητα που έχει να προσφέρει το φυτό είναι η η αντιοξειδωτική του δραστηριότητα. Δυο κουταλάκια αποξηραμένα φύλλα ρίγανης ανα φλιτζάνι βραστό νερό. Σε τεστ μεταξύ 100 φυτών της οικογένειας των LABIATAE η ρίγανη συγκεντρώνει την μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δραστηριότητα κατά των ελευθέρων ριζών που δημιουργούνται στον οργανισμό από τα μόρια του οξυγόνου.
Αγριορίγανη, Άγριος Βασιλικός. Calamintha nepeta (L.) Savi. ssp.nepeta
Το άρωμα του φυτού κρύβει μέσα του κάτι από μέντα, λίγο άρωμα βασιλικού ενώ συνεχίζοντας να τρίβουμε τα φύλλα της ρίγανης. Πρόκειται για φυτό αρωματικό, πολυετές με βλαστούς όρθιους και άνθη ανοιχτού μοβ χρωματισμού. Το υποείδος nepeta ξεχωρίζει από το υποείδος gradulosa από τον αριθμό των δοντιών που έχουν τα φύλλα (περισσότερα από 5 σε κάθε πλευρά). Στην Ιταλία το χρησιμοποιούν πολύ στην μαγειρική (nepitella). Το φυτό ανθίζει από τον Ιούνιο. Ακόμη και αρχές Οκτώβρη θα το δούμε ανθισμένο σε μικρές ομάδες κάτω από ψηλότερα φυτά τουλάχιστον στην περιοχή του Παικου.
Μέντα η Μακρόφυλλος. Mentha longifolia (L.) Hudson.
Στην Ελληνική μυθολογία η Μίνθη από την οποία προέρχεται και το όνομα του γένους ήταν μια όμορφή γυναίκα, νύμφη του κάτω κόσμου που εντυπωσίασε το Άδη - θεό του κάτω κόσμου - ο οποίος την ερωτεύτηκε. Η Περσεφόνη τότε γυναίκα του θεού προσπάθησε να σκοτώσει την αντίζηλό της, ο Αδης για να την σώσει την μεταμόρφωσε σε ένα φυτό, το γνωστό γένος με το ιδιαίτερο άρωμα και τις πολλές χρήσης. Το συγκεκριμένο είδος μπορεί να ξεπεράσει το 1m σε ύψος και έχει χαρακτηριστικά χνουδωτά φύλλα και συμπαγή ταξιανθία. Οι πληθυσμοί του σε πολλές περιοχές του Κιλκίς είναι μεγάλοι. Φαρμακευτικά δρα ευεργετικά σε στομαχικές διαταραχές.
Μάραθος, Φοινίκουλο το Κοινό. Foeniculum vulgare Miller.
Είδος που χρησιμοποιήθηκε από τον άνθρωπο για να δώσει την γεύση του σε διατροφικά σκευάσματα και κυρίως σε σαλάτες και στην άλμη για τουρσί. Το φυτό μπορεί να φτάσει σε ύψος το 1.5m και στην άκρη του βλαστού αναπτύσσει την ομπρέλα με τα κίτρινα άνθη. Θα το συναντήσουμε σε πολλές περιοχές του Κιλκίς ακόμη και μέσα στην πρωτεύουσα του νομού. Συνήθως στις άκρες των δρόμων. Το φυτό είναι οιστρογόνο και χρησιμοποιείται για την παραγωγή γάλακτος από της μητέρες. Δυο κουταλάκια λιωμένων σπόρων σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό προάγουν την γαλακτοπαραγωγή. Το φυτό ακόμη έχει τονωτικές και χωνευτικές ιδιότητες.
Υπερικόν το Διάτρητο. Hypericum perforatum L.
Το κοινός ονομαζόμενο Βαλσαμόχορτο, Σπαθόχορτο. Κατέχει σπουδαία θέση στα ελληνικά γιατροσόφια με την φήμη του φαρμακευτικού είδους και ειδικότητα στην επούλωση πληγών και άλλων δερματικών νοσημάτων. Χρησιμοποιείται για την τόνωση του εξασθενημένου οργανισμού αλλά και ως αντιδιαρροϊκό. Συχνά τους καλοκαιρινούς μήνες θα δούμε μπουκάλια με βάλσαμο αφημένα στον ήλιο στα παράθυρα σε όλη την Ελλάδα, με 10 μέρη του φυτού και 100 μέρη λάδι. Η παρασκευή του σπαθόλαδου είναι εύκολη και ιδιαίτερα χρήσιμη για εγκαύματα. Το φυτό είναι πολύ κοινό στο Κιλκίς σε όλες τις περιοχές, συχνά δίπλα σε δρόμους.
Κνίκος ή Ιεράκανθα. Cnicus benedictus L.
Φυτό ετήσιο φαρμακευτικό. Κατά τον Γεννάδιο το μόνο είδος του γένους στην Ελλάδα. Θα το συναντήσουμε σε αρκετά σημεία στο Κιλκίς συνήθως σε άγονα ηλιόλουστα μέρη. Το άνθος του ξεχωρίζει από το υπόλοιπο φυτό από τα μικρά χρυσοκίτρινα αγκάθια που περιβάλουν τα ανοιχτοκίτρινα ανθίδια. Το σχήμα του άνθους μοιάζει λίγο με αυτό της αγκινάρας. Οι φαρμακευτικές του ιδιότητες είναι περίπου ίδιες με αυτές του σπαθόχορτου με το οποίο συνήθως και αναμιγνύεται για την παρασκευή αφεψημάτων. Λίγο πριν την ανθοφορία συλλέγονται οι μίσχοι και αποξηραίνονται. Οι ουσίες που περιέχει το φυτό διεγείρουν την όρεξη, βελτιώνουν την πέψη και βοηθούν στην δράση των εντέρων (NICO VERMEULEN-ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΩΝ ΒΟΤΑΝΩΝ).
Δίκταμος ο Λευκός. Dictamnus albus L. var purpureus
Στα Αγγλικά ονομάζεται Burning Bush "φλεγόμενη βάτος", λόγω τής ιδιότητας του φυτού και κυρίως των σπόρων του να ελευθερώνουν πτητικά έλαια τα οποία αναφλέγονται εύκολα αν πλησιάσουμε αναμμένα σπίρτα. Παλαιότερα αφέψημα του φυτού χρησιμοποιούταν κατά της πανούκλας , κάτι το οποίο αποδείχθηκε σήμερα σωστό αφού στο φυτό βρέθηκαν βακτηριοκτόνες ουσίες. Δεν έχει σχέση με το γνωστό δίκταμο το οποίο ανήκει στο γένος της ρίγανης Origanum dictamus. Ο λευκός δίκταμος είναι φυτό πολύ συχνό στο Κιλκίς. Προσοχή στους αλλεργικούς.
Ερυθραία το Κενταύριο. Centaurium erythraea Rafn. ssp.erythraea
Φυτό πολύ συχνό στο Κιλκίς. Πρόκειται για το μικρόν Κενταύριο του Διοσκορίδη. Oι Ρωμαίοι το ονόμαζαν Φεβριφούγαμ και στα Τουρκικά ονομάζεται Κερμιζί Καντάριον (Λεξικόν Φυτολογικό - Γεννάδιου). Είναι ιδιαίτερα ικανό φαρμακευτικό φυτό με τονωτικές και αντιπυρετικές ιδιότητες. Αποξηραμένα εναέρια μέρη του φυτού μπορεί να χρησιμοποιηθούν όλο το χρόνο αφού τα αφήσουμε σε ζεστό νερό για 5 - 10 min. Έχει ακόμη και καθαρτικές ιδιότητες. Τα λουλούδια του φυτού θα τα δούμε ανοιχτά μόνο σε ηλιόλουστες ημέρες αφού το φυτό είναι πολύ απαιτητικό σε ήλιο. Αν και φαίνεται ευαίσθητο φυτό εν τούτης οι περιοχές στις οποίες αναπτύσσεται είναι άγονες, πετρώδεις.
Υπέρικο το Ολυμπιακό. Hypericum olympicum L.
Εμφανίζεται σε ξηρές, πετρώδης περιοχές στο τέλος τής Άνοιξης και συνεχίζει ανθισμένο μέσα στο καλοκαίρι. Είναι το υπέρικο με το μεγαλύτερο σε μέγεθος άνθος, μπορεί να φτάσει τα 60mm. Έχει βλαστό όρθιο ή πεσμένο με μήκος μέχρι και 50cm. Ο Διοσκουρίδης το περιέγραφε ως "χειρώνειον πάνακες" κατάλληλο για δαγκώματα φιδιών. Χρησίμευε όπως και όλα τα φυτά του γένους στην θεραπεία πληγών αλλά ήταν και δραστικό φάρμακο κατά της ισχιαλγίας (Η Ελληνική Χλωρίδα - Ελμουτ Μπάουμαν )
Πολύγωνο το Άρρεν (Κάζοτο). Polygonum aviculare ssp. rurivagum L.
Πιο γνωστό και ειδικά στους μελισσοκόμους ως Πολυκόμπι ή ακόμη καλύτερα ως Κάζοτο. Είναι ετήσιο φυτό με έρπουσα ανάπτυξη και μεγάλους έρποντες βλαστούς που μπορούν να φτάσουν και το 1m. Έχει μεγάλη περίοδο ανθοφορίας που ξεκινάει τον Μάιο και φτάνει μέχρι τον Οκτώβριο. Τούς φθινοπωρινούς μήνες κάνει την εμφάνισή του έντονη στην περιοχή του Κιλκίς , κυρίως μέσα στις καλαμιές. Το νέκταρ που δίνει το φυτό την εποχή αυτή αναγκάζει τους μελισσοκόμους να μεταφέρουν τα μελίσσια τους στην περιοχή μας, για την συλλογή του λίγο πριν εμφανιστούν τα πρώτα κρύα. Το όνομά του, το γένος το πήρε από τα πολλά γόνατα ( πολλούς κόμπους) στον βλαστό.
Αντράκλα , Γλιστρίδα . Portulaca oleracea L.
Είναι ένα ετήσιο έρπων ζιζάνιο με μεγάλη περίοδο άνθησης, από τον Απρίλιο μέχρι και τον Οκτώβριο. Ο βλαστός καθώς και τα φύλλα του φυτού είναι σαρκώδης με ευδιάκριτα νεύρα και λεία υφή. Παρά το γεγονός ότι σχεδόν όλο το φυτό είναι σαρκώδες εν τούτης δεν αντέχει την σκιά και προτιμάει ηλιόλουστες θέσεις. Ακόμη και τον Ιούλιο όπου οι θερμοκρασίες ξεπερνάνε του 40 βαθμούς θα το δούμε να καλύπτει περιοχές που κυριολεκτικά βράζουν κάτω από τον καυτό ήλιο. Οι πρόγονοί μου από τον Πόντο έφεραν μαζί τους την Τούρκικη ονομασία του φυτού pirpirim (πιρπιριμ) και την συνήθεια από τα μέρη εκείνα να το τρώνε σαν σαλάτα που θα την χαρακτήριζα γευστικότατη και πολύ δροσερή. Θα συναντήσουμε το φυτό σε όλο τον Νομό συνήθως σε περιοχές με αφράτο έδαφος .
Τρίβολος ο Χερσαίος . Tribulus terrestris L
Το γνωστό μας τριβόλη. Την ονομασία αυτή πήρε το φυτό από το σχήμα του καρπού, το οποίο όπως και να το αφήσεις στο έδαφος μια κορυφή του θα βρίσκεται πάντα προς τα επάνω. Ο τρίβολος στην αρχαία Ελλάδα ήταν κάτι αντίστοιχο με τα σημερινά αντιαρματικά, είχε πάντοτε την μια κορυφή του προς τα επάνω εμποδίζοντας έτσι την προέλαση του ιππικού. Το φυτό θεωρείται πως είναι το viagra της φύσης αφού αυξάνει το επίπεδο της τεστοστερόνης στο αίμα. Σήμερα αρκετά σκευάσματα που προέρχονται από το φυτό χρησιμοποιούνται από αθλητές του Body building.
Λύθρον το Ιτεόμορφον. Lythrum salicaria L.
Η ονομασία του γένους προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη "λύθρον" που σημαίνει "λεκές από αίμα" και συνδέεται με το χρώμα του άνθους του φυτού, ενώ το όνομα του είδους προέρχεται από την λέξη salix (Ιτιά) και αναφέρεται στην μορφή των φύλλων του φυτού που μοιάζουν με αυτά της Ιτιάς. Αναπτύσσεται σε όλες της υγρές περιοχές του Νομού σε σημεία με στάσιμα νερά ή σε ρυάκια καθώς και σε άκρες ποταμών . Το φυτό χρησιμοποιήθηκε στην βυρσοδεψία ενώ για χρόνια ήταν γνωστό για της επουλωτικές του ιδιότητες.
Άγρια Φράουλα (χαμοκέρασο) - Φραγκάρια η Πράσινη.
Fragaria viridis Duchesne ssp.viridis
Το καταπληκτικό με το φυτό είναι πώς ενώ το άρωμα του λευκού άνθους του δεν δίνει αρώματα, ο καρπός του φυτού αποπνέει έντονα άρωμα τριαντάφυλλου. Αυτή ήταν και η πρώτη κουβέντα της κόρης μου μόλις δοκίμασε τον μικροσκοπικό, σε σχέση με αυτόν του εμπορίου καρπό του φυτού. Το άρωμά τους είναι τόσο έντονο που ακόμη και όταν μάζεψα τις φράουλες χωρίς καν να έχει πλησιάσει στο στόμα μου ο καρπός, το άρωμά του είχε πλημμυρίσει τον ουρανίσκο μου.
Βάτος η Ιδαία. Rubus idaeus L.
Ιθαγενές ευρωπαϊκό είδος γνωστό με το όνομα Σμέουρο. Λέγεται πως ονομάστηκε ιδαία (idaeus) λόγω των μεγάλων πληθυσμών του φυτού στην Ίδη της Φρυγίας. Αποτελεί το δεύτερο φυτό μετά την άγρια φράουλα, με την ικανότητα του καρπού να προκαλεί έντονα την αίσθηση της γεύσης. Οι ρόδινοι καρποί συνήθως βρίσκονται κρυμμένοι κάτω από τα φύλλα, σε αντίθεση με τα άλλα είδη βατόμουρου που αναπτύσσονται στο Κιλκίς και προβάλουν σε πρώτο πλάνο τους ώριμους σκουρόχρωμους καρπούς τους. Τα φύλλα του φυτού χρησιμοποιούνται ως κατάπλασμα κατά των αιμορροΐδων και κατά της διάρροιας σε μορφή αφεψήματος.
Σάλβια η Γλουτενώδης. Salvia glutinosa L.
Φυτό έντονα αρωματικό με εντυπωσιακό άνθος. Η μοναδική Σάλβια με κίτρινο χρωματισμό, εντοπίστηκε μέχρι σήμερα στην περιοχή του Κιλκίς και ειδικότερα στο Πάικο. Χαρακτηριστικό του κίτρινου άνθους τα καφέ στίγματα που διακόπτουν την κίτρινη μονοτονία. Όλο το φυτό καλύπτεται από έντονα αρωματική κολλώδη ουσία, με άρωμα που ισορροπεί μεταξύ λεμονιού και τσάι του βουνού. Η επαφή με το φυτό κάνει έντονη την παρουσία της κόλλας ενώ το οξύ άρωμα παραμένει στα χέρια. Εντυπωσιακό είναι εξάλλου και το σχήμα βέλους των μεγάλων φύλλων του φυτού. Το φυτό χρησιμοποιήθηκε για τον αρωματισμό κρασιών ενώ χρησιμοποιείται και για τον αρωματισμό εσωτερικών και εξωτερικών χώρων.
Ανθεμίδα η Βαφική. Anthemis tinctoria L. ssp.tinctoria
Ανήκει στα χρωστικά φυτά όπως άλλωστε δηλώνεται και από το όνομα του είδους. Ακόμη και σήμερα χρησιμοποιούνται τα άνθη και τα μπουμπούκια ως κίτρινη χρωστική για μάλλινα κυρίως υφάσματα Η απόχρωση δε του κίτρινου μπορεί να αλλάξει με την χρήση χυμού λεμονιού ή κιμωλίας. Μια άλλη χρήση του φυτού είναι και η χρήση του ως απωθητικό των ψύλλων. Κομμένα φύλλα και άνθη στο πάτωμα του σπιτιού διώχνουν τους ψύλλους από το σπίτι. Θα συναντήσουμε το φυτό σε όλες τις περιοχές του Κιλκίς για μεγάλο διάστημα αφού στην περίοδο άνθησης του φυτού που είναι μεγάλη προστίθεται και η καθυστέρηση της άνθησης στα μεγάλα υψόμετρα. Έτσι θα το συναντήσουμε από την αρχή της άνοιξης μέχρι και το τέλος του καλοκαιριού.
Στάχυς ο Δασικός. Stachys sylvatica L.
Πολυετής πόα που αναπτύσσεται σε σκιερές και ημισκιερές δασικές περιοχές του Κιλκίς από τον μήνα Ιούνιο. Η ταξιανθία του φυτού αναπτύσσεται στην κορυφή του φυτού με τα άνθη να είναι σχεδόν καρφιτσωμένα στον τετράγωνο βλαστό. Έχουν σκούρο ρόδινο χρωματισμό με χαρακτηριστικά λευκά στίγματα μοιάζοντας με τα άνθη της ορχιδέας. Έντονα ασύμμετρο φυτό αφού στην βάση του αναπτύσσονται έμμισχα φύλλα μεγάλου μεγέθους που μοιάζουν με αυτά της τσουκνίδας, δημιουργώντας πλατιά βάση, ενώ παράλληλα αναπτύσσει μακρόστενη ταξιανθία με μικρά άνθη. Το φυτό χρησιμοποιείται για την επούλωση πληγών.
Σολάνο το Γλυκόπικρο. Solanum dulcamara L.
Ποώδες πολυετές αναρριχώμενο φυτό που μπορεί να φτάσει τα 2m σε μήκος. Το συνάντησα σε υγρές περιοχές του Νομού αλλά και στις παρυφές των δασών. Πρόκειται για φυτό με πολύ όμορφο άνθος με στεφάνη έντονου ιώδους χρωματισμού και έντονα κίτρινους ανθήρες, μια αντίθεση που κάνει το φυτό αξιοπρόσεκτο ενώ το χρώμα των καρπών του που συχνά θα το δούμε μαζί με τα άνθη είναι έντονα κόκκινο. Το φυτό χρησιμοποιήθηκε από τον 16ο αιώνα στην βοτανοθεραπεία ως καθαρτικό και διουρητικό ενώ με την μορφή αφεψήματος χρησιμοποιήθηκε κατά των εκζεμάτων και του άσθματος.
Δαύκος το Καρότο. Daucus carota ssp.maxinus (Desf.)Ball.
Φυτό σαρκόριζο διετές πρόγονος του εδώδιμου καρότου. Η καταγωγή του είναι από το Αφγανιστάν και επεκτάθηκε σαν ζιζάνιο στην Ευρώπη και την Αμερική. Στην Αρχαία Ελλάδα ήταν γνωστό με το όνομα Σταφυλίνος (Διοσκορίδης). Η ονομασία καρότο προέρχεται ως αντιδάνειο από την λατινική carota. Κάθε χρόνο πλημμυρίζει της περιοχές του Κιλκίς σε μεγάλους πληθυσμούς όπου βρει χώρο να αναπτυχθεί, ακόμη και μέσα στις πόλεις. Χαρακτηριστικό του φυτού η δημιουργία σφαίρας μετά την άνθηση από την ταξιανθία καθώς και η λεπτομέρεια του άνθους, με το κέντρο να αναπτύσσει ένα και μοναδικό σκουρόχρωμο άνθος με σκούρα μοβ πέταλα. Το ξεχωριστό αυτό άνθος φαίνεται να συγκρατεί όλες της δυνάμεις του φυτού και να ισορροπεί πάνω σε αυτό ολόκληρη η ταξιανθία.
Πλαντάγκο το Μείζον. Plantago major L.
Γνωστό και ως πεντάνευρο. Πιθανώς το Αρνόγλωσσο του Θεόφραστου και το Αρνόγλωσσο το μείζον του Διοσκορίδη. Το είδος αυτό του γένους των Πλαντάγκο στο Κιλκίς είναι αυτό με τους μικρότερους πληθυσμούς στο Νομό. Συνήθως σε περιοχές με αυξημένη υγρασία ιδιαίτερα στην περιοχή των Μουριών κοντά στην λίμνη Δοϊράνη, στα Κρούσια σε ρυάκια και δροσερές περιοχές ενώ αρκετά αυξημένη είναι η παρουσία του στην περιοχή του Παικου. Φαρμακευτικά τα φύλλα περιέχουν ουσίες που έχουν επίδραση στην μείωση των συνολικών λιπιδίων, τριγλυκεριδίων, κακής χοληστερόλης και λιποπρωτεινών στο αίμα. Αφέψημα της ρίζας του φυτού χρησιμοποιείται κατά του ζαχαρώδη διαβήτη.
Κιχώριο το Ίντιβο. Cichorium intybus L.
Το γνωστό μας Πικροράδικο. Είναι πολυετές ποώδες φυτό με πολύκλαδο βλαστό που φτάνει σε ύψος και το 1.30μ. Τα χαρακτηριστικά του άνθη παντρεύουν τις αποχρώσεις του μπλε και του μοβ. Για να το συναντήσουμε στο απόγειο της άνθησης του θα πρέπει να το ψάξουμε της πρώτες πρωινές ώρες μόλις ο ήλιος κάνει την εμφάνισή του. Είναι τονωτικό φυτό ενώ έχει και ιδιότητες που βοηθούν στον καθαρισμό του αίματος. Πιο πολύ είναι γνωστό ως υποκατάστατο του καφέ. Σήμερα υπάρχουν πολλά σκευάσματα στα οποία συμμετέχει κυρίως η ρίζα του φυτού. Σε ανάμιξη με τον πραγματικό καφέ εξουδετερώνει την δυσμενή επενέργεια της αϋπνίας. Θα το συναντήσουμε μέσα και έξω από της πόλεις του Κιλκίς σε οποιοδήποτε σημείο.
Μελάνθιον το Αρουραίο. Nigella arvensis L. ssp.arvensis
Γνωστό και ως μαυροκούκι. Το όνομα του γένους προέρχεται από το χρώμα των σπόρων του φυτού, τόσο στην λατινική του ονομασία όσο και στην ελληνική δημώδη. Το άνθος του φυτού θεωρώ πως είναι από τα πιο περίτεχνα άνθη που αναπτύσσεται στην περιοχή μας και όχι μόνο. Αναπτύσσεται σε τρία τουλάχιστον επίπεδα. Το πρώτο αφορά το καρποφόρο του όργανο που σε σχήμα σιντριβανιού αναπτύσσεται στο κέντρο του άνθους, ενώ ένα πράσινο βραχιόλι περιβάλει την βάση του. Το σχεδόν τριγωνικό σχήμα των πετάλων, με τον γαλανό χρωματισμό αποτελεί το τρίτο επίπεδο. Από την αρχαιότητα χρησιμοποιούσαν τους καυτερούς σπόρους του σαν μπαχαρικό. Ορισμένοι λαοί ακόμη και σήμερα το χρησιμοποιούν για αντικατάσταση του πιπεριού.
Κορονίλλα η Ποικίλη. Coronilla varia. L.
Στους γάμους στην Ελλάδα συνηθίζουμε να μοιράζουμε κουφέτα. Η πρώτη επαφή με το χαρούμενο αυτό φυτό μου έφερε στο νου το σχήμα και το χρώμα αυτής της καραμέλας. Πρόκειται για μικρό πολυετή θάμνο με φύλλα που αποτελούνται από μικρά φυλλάρια και ταξιανθία σε κεφάλια που αποτελούνται από 9-14 ρόδινα άνθη. Όταν αναπτύσσεται σε υγρές περιοχές δημιουργεί μεγάλες ομάδες καλύπτοντας μεγάλες περιοχές. Συχνό σε παρουσία φυτό στο Κιλκίς. Τα φύλλα και τα άνθη περιέχουν κορωνιλλίνη , ένα γλυκοσίδιο που σε ελαφριά δόση είναι ισχυρό καρδιοτονωτικό, σε κανονικές δόσεις όμως δρα ως δηλητήριο.
Μέλισσα η Φαρμακευτική. Melissa officinalis L. ssp. officinalis
Το γνωστό μας Μελισσόχορτο ή Μελισσοβότανο ή Κιτροβάλσαμο. Πρόκειται για φαρμακευτικό αρωματικό και μελιγόνο βότανο. Το όνομά του το γένος το πήρε από την εντυπωσιακή σχέση που έχει το φυτό με της μέλισσες. Καλλιεργείται ευρέως για την παραγωγή αιθέριου ελαίου από το εύοσμο με αποχρώσεις λεμονιού φύλλωμά του. 8 με 20 gr φύλλων σε ένα λίτρο νερού δρουν αποτελεσματικά κατά της ανορεξίας και των νευρικών παθήσεων. Μερικές σταγόνες αιθέριου ελαίου στο νερό του μπάνιου το κάνουν χαλαρωτικό. Θα το συναντήσουμε σε πυκνές ομάδες σε πολλές περιοχές του Κιλκίς συνήθως σε δροσερά μέρη, κοντά σε ποτάμια να αναπτύσσει τα κατ αρχήν κίτρινα μικρά άνθη του τα οποία στην ωρίμανση παίρνουν λευκό χρώμα.
Γάλλιο το Γνήσιο. Galium verum L. ssp.verum
Το όνομα του γένους προέρχεται από το "γάλιον" του Διοσκουρίδη με το οποίο όπως έγραφε "πήζει το γάλα" σαν την πυτία. Το συγκεκριμένο είδος είναι γνωστό και ως βατόχορτο αφού οι βλαστοί του μοιάζουν στην ανάπτυξή τους με τα βάτα. Η ομοιότητα αναφέρεται κυρίως στην λοξή καμπύλη που δημιουργούν οι βλαστοί. Τα προηγούμενα χρόνια είχε σημαντική θέση ανάμεσα στα φάρμακα ενώ σήμερα δεν χρησιμοποιείται πια. Οι ιδιότητές του ήταν διουρητικές ενώ το χρησιμοποιούσαν πολύ και στις δερματικές παθήσεις. Η σκόνη που παρασκευαζόταν από φρέσκο φυτό χρησιμοποιούνταν σε ερεθισμούς του δέρματος και για να υποχωρήσουν φλεγμονές. Εμφανίζεται συνήθως σε άκρες των δρόμων και σε χλωόδης περιοχές σε όλο τον Νομό Κιλκίς.
Αχίλλεια η Χιλιόφυλλος. Achillea millefolium L. ssp. millefolium
Το άνθος κόσμημα κατά την άποψή μου. Τα μικρά λευκά άνθη του δεν ξεπερνούν τα 4mm διάμετρο ενώ ο βλαστός φτάνει τα 60cm. Στο γένος δόθηκε το όνομα του ήρωα της Τροίας Αχιλλέα. Θεωρείται πώς οι στρατιώτες του τρωικού πολέμου φρόντιζαν τα τραύματα τους με το φυτό. Το είδος πήρε το όνομά του από τα φύλλα του φυτού που δείχνουν να αποτελούνται από αναρίθμητα φυλλάρια. Κάποτε μασούσαν τα φύλλα του φυτού κατά του πονόδοντου. Τα άνθη και τα φύλλα συνθέτουν ένα τσάι κατά του κρυολογήματος και εντερικών παθήσεων. Πολύ συχνό σε εμφάνιση από τον Μάιο και Ιούνιο σε όλο το Κιλκίς.
Προυνέλλα η Κοινή (Βουτυρόχορτο). Prunella vulgaris (L.)
Μικροκαμωμένο πολυετές είδος με τριχωτούς βλαστούς που φτάνουν τα 30 cm. Τα ανώτερα φύλλα μοιάζουν να υποστηρίζουν την κυψελοειδή ταξιανθία με τα βιολετί άνθη.Θεωρείται πώς το φυτό μαζί με την Ajuga αποτελούν το ιδανικό βότανο για τις πληγές. Τα φύλλα του φυτού φρέσκα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως κατάπλασμα για κοψίματα. Οι ταξιανθίες εξάλλου μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αφέψημα για τον καθαρισμό του συκωτιού. Αρκετά συχνό φυτό στο Κιλκίς συνήθως σε δροσερές περιοχές.
Κωδώνιο το Τράχειλον. Campanula cervicaria L.
Πολύ όμορφο ψηλό φυτό με τα ανοιχτού μπλε χρώματος άνθη, να συγκεντρώνονται σε πυκνή ταξιανθία στο πάνω μέρος του βλαστού. Τα μεγαλύτερα φύλλα τα αναπτύσσει στην βάση του. Φτάνει το ύψος του ενός μέτρου. Το όνομα του γένους προέρχεται από το σχήμα καμπάνας που έχουν τα άνθη του γένους. Ψάχνοντας η φίλη μου Ελένη βρήκε πως η λέξη Καμπάνα προέρχεται από την ονομασία μιας περιοχής της Ιταλίας, την Καμπανία στην οποία ήταν πολύ συχνή η κατασκευή τους. Το όνομα του είδους προέρχεται και αυτό από την λατινική λέξη cervix λόγω του γεγονότος πώς το φυτό είχε ευεργετικές ιδιότητες για τον λαιμό.
